اگر چه برخی ها معتقدند قضاوت و نوشته دیگران درباره هر فرد مهم است اما درباره کسی مثل گاندی که همه باور دارند با دروغ رابطه خوبی ندارد قضیه متفاوت است. به شکرانه یکی از تبعیض آمیزترین حکومت های قرن قبل، گاندی در زندان فرصت پیدا می کند زندگی فردی خود را به قلم خودش به زندان کلمات بیندازد.

در این کتاب که با ترجمه عالی جناب مسعود برزین همراه است، با پیشگفتار بسیار خواندنی وی مجذوب کتاب می شوید. داستان کودکی گاندی به قدری دور از ذهن است که نمی توانید از خواندن طفره بروید. در این کتاب می بینید چگونه حکومتی مستبد و کور، خوبی ها و مهربانی های بزرگواری همچون گاندی را نمی بیند یا می بیند و با بدی پاسخ می گوید و همین امر باعث می شود یک کودک خجالتی و غالبا تنها به رهبر آزادی بخش هند مبدل شود. گاندی در این کتاب گاهی با ذکر جزئیات زندگی فردی همه را حیرت زده می کند:صحبت درباره تمامی خلاف ها و اشتباه هایی که همه ما بسیار بیشتر را در دوران کودکی و نوجوانی داشته ایم در زمانی که وی در اوج محبوبیت در هند است، صحبت درباره روابط زناشویی، صحبت درباره ارتباطات درون جامعه هندی ها، صحبت بی پرده از نقاط ضعف هندی ها، صحبت درباره احساسات خودش، همه و همه در حالی که کسی در اوج شهرت است و به زودی در اوج قدرت. گاندی نمونه ای از چاقوهایی است که حکومت های مستبد و کور علیه خودشان تیز می کنند و با آن خود را به کشتن می دهند وگرنه گاندی یک وکیل درس خوانده، علاقمند به مطالعه و مباحثه های مذهبی و اجتماعی بود و با سیاست کاری نداشت ولی بی مهری های حکومت اختناق و پر غرور، وی را به وادی مبارزه از راه راستی و بدون خشونت کشید.

در نیمه اول این کتاب، مباحث بیشتر مذهبی است. گاندی در ابتدا اصلا به دین علاقه خاصی نداشته اما دعوت دیگران از وی برای پذیرفتن دین های خودشان، وی را وادار می کند هم دین خود، هم دین های دیگر را مورد مطالعه قرار دهد. سپس مسایل اجتماعی پیش می آید و باز تبعیض های غیرانسانی باعث می شود که گاندی به یک فعال اجتماعی تبدیل شود: فعالی مسلح به مطالعه مداوم و آشنا به قانون. بی تعصبی وی نسبت به دین باعث می شود هفتاد و دو ملت هند با هم متحد شوند: اتحادی که بدون کینه سازی حکومت دیکتاتور غیرممکن بود.

و البته سایتاگ راها …

خواندن این کتاب بسیارزیاد به دانسته های من به ویژه درباره آیین های شرقی افزود و این که آسیب ببینم ولی همه بفهمند من زبان خشونت را نمی فهمم.