اردیبهشت ۱۳۹۱-

به قلم بیورن لومبرگ رییس مرکز همکاری کپنهاگ و استادیار دانشکده بازرگانی کپنهاک

اگر ۷۵ میلیارد دلار آمریکا پول داشتید که قرار بود با صرف آن طی چهار سال به پیشبرد رفاه انسانها، به ویژه در جهان در حال توسعه، کمک کنید، چگونه می توانستید از این بودجه بهترین بهره برداری را انجام دهید؟

این پرسشی بود که من به پنج تن از برجسته ترین اقتصاد دان های جهان (که چهار تن از آنها برنده پاداش نوبل بودند) در پروژه همکاری کپنهاگ ۲۰۱۲ مطرح کردم. این افراد برای برگزاری میزگرد تخصصی برگزیده شده بودند زیرا تخصص آنها در تعیین الویت ها و توانایی آنها در استفاده از اصول اقتصادی برای مقایسه سیاستهای گوناگون اقتصادی بر همگان محرز بود.

طی یک سال گذشته ۵۰ اقتصاد دان نزدیک به ۴۰ برنامه پیشنهادی برای سرمایه گذاری ارائه کرده بودند که از سرمایه گذاری برای رفع مناقشات نظامی تا مبارزه با بلایای طبیعی، گرسنگی، تحصیل و گرم شدن زمین را در بر می گرفت.

هر تیمی هزینه ها و مزایای هوشمندانه ترین راه ها برای صرف این پول در موضوع مورد نظر را به تفصیل بیان کرده بود. در اوایل ماه می میلادی بسیاری از آنها برای قانع کردن اعضای میزگرد تخصصی نسبت به درست بودن پیشنهاد خود راهی کپنهاگ شدند.

اعضای این میز گرد به این نتیجه رسیدند که در صورت صرف هوشمندانه ۷۵ میلیارد دلار در ۴ سال (یعنی پانزده درصد افزایش در کمکهای کنونی به بهبود جهان) بسیاری از چالشهای زمین را می توان نا حدود زیادی مرتفع کرد.

این افراد معتقد هستند تنها مهمترین سرمایه گذاری هوشمند، اقدام به مبارزه با سوء تغذیه است. جان هادینات از موسسه بین المللی پژوهش سیاستهای غذایی و پیتر اورازم از دانشگاه ایالت آیووا در یک پژوهش تازه روی ۳ میلیارد دلار سرمایه گذاری سالانه بررسی کرده اند. با این پول می توان یک سری کارهایی را انجام داد که از راه آنها رساندن ریز مغذی ها و غذاهای مکمل به افراد، فراهم کردن درمان عفونتهای انگلی و بیماریهای اسهالی و اجرای برنامه های تغییر الگوی رفتاری میسر می گردد. اجرای این امر کم غذایی و سوء تغذیه مزمن را در کشورهای رو به رشد تا ۳۶ درصد کاهش می دهد.

در مجموع، این سرمایه گذاری به یکصد میلیون کودک کمک می کند که دوران کودکی خود را بدون سوء تغذیه یا بدون مشکلات رشد بدن سپری کنند. به علاوه، این پژوهش کامل و جامع نشان می دهد که آثار مثبت این کار تا پایان عمر زندگی آنها را در جهت مناسبی دگرگون می سازد؛ بدین ترتیب که بدن و ماهیچه های آنها بهتر رشد می یابد، قدرت شناخت و یادگیری آنها تقویت می شود و تمرکز آنها در کلاس درس بهبود پیدا می کند (و در نتیجه به سطوح بالاتر تحصیل می رسند). مطالعات دیگر نشان می دهد که این پیشرفتها باعث می شود این کودکان در آینده درآمد بیشتری و فرزندان کمتری داشته باشند و نسل های آتی خود را از چرخه فقر خارج کرده، به مسیر پیشرفت رهنمون باشند.

رسیدن به این نتیجه بزرگ شاید بدون درخواست کمک از بهترین ذهن های اقتصادی جهان میسر نمی شد. هیچ کس فکر نمی کرد که تنها فراهم کردن ریز مغذی ها در تغذیه کودکان کشورهای در حال توسعه بتواند تا این حد، جهان را دگرگون سازد.

به همین ترتیب، با صرف ۳۰۰ میلیون دلار برای پیشگیری از مرگ سیصد هزار کودک به سبب ملاریا از طریق صندوق جهانی دارو می توان به رفاه انسانها کمک کرد. به قول اقتصاد دان ها، مزیت این سرمایه گذاری ۳۵ برابر هزینه های آن است. چند ماه دیگر کشورهای بزرگ جهان تصمیم می گیرند که این پول را کمک کنند یا نه و امید است که نتایج این میزگرد به آنها در تصمیم گیری کمک کند. به همین ترتیب مبارزه با بیماریهای انگلی و سل یا پوشش بالای واکسیناسیون سل در کشورهای فقیر به آینده بهتر انسانها کمک شایانی می کند.

با ۱۲۲ میلیون دلار می توان جمعیت کشورهای توسعه یافته را به طور کامل تحت واکسیناسیون هپاتیت B قرار داد و سالانه از ۱۵۰۰۰۰ مرگ پیشگیری کرد. به همین ترتیب با دویست میلیون دلار هزینه برای دسترسی به داروها با قیمت مناسب تر در کشورهای در حال رشد می توان از سیصد هزار مرگ به سبب حمله حاد قلبی جلوگیری نمود.

دیگر پروژه ای که نظر مثبت اعضای پانل را به خود جلب کرد سرمایه گذاری سالانه دو میلیارد دلار برای تحقیق و توسعه در راستای افزایش بازده و بهره وری کشاورزی است. این امر به کاهش گرسنگی و کاهش قیمت خوراک منجر می شود. از سوی دیگر این امر با افزایش میزان گیاهان سطح زمین با گرم شدن زمین هم مقابله می کند. اگر چه اعضای میز گرد یک میلیارد دلار را هم سالانه به مبارزه با گرم شدن زمین علاوه بر این برنامه کشاورزی اختصاص دادند که بیشتر به تحقیقات مهندسی زمین شناختی جهت کم کردن دمای زمین اختصاص می یابد.

با سرمایه گذاری سالانه یک میلیارد دلار می توان سامانه های موثری برای هشدار زودهنگام نسبت به وقوع بلایای طبیعی در کشورهای در حال توسعه به راه انداخت. به نظر می رسد این کار از سالانه ۳۵ میلیارد دلار خسارت پیشگیری می کند. اگرچه بودجه ۷۵ میلیارد دلاری برای به وجود آوردن یک تغییر محسوس در رفاه انسانها به ویژه در کشورهای در حال رشد کافی به نظر می رسد ولی با توجه به فراوانی گزینه های پیش رو رقم ناچیزی است و نمی تواند همه جوانب رفاه را به خوبی پوشش دهد. اما اگر مسوولین کشورها بر پایه همین اولویت بندی همین مقدار را هم انجام دهند، کار بزرگی به ثمر رسیده است.