فروردین ۱۳۹۳-

خاطرات واقعی انسانها همواره بسیار دلچسب تر است زیرا با همه وجود می توان واقعی بودن آن را احساس کرد. این گونه کتابها اگرچه فاقد عنصر تخیل است و برای خوانندگان رمان کم جاذبه است اما تبدیل دستخط دکتر قاسم غنی به کتاب کاری مهم به لحاظ تاریخی و شاید ادبی و درسی بزرگ برای سیاستمداران و صاحبان قدرت و نیز مردم است.

دکتر قاسم غنی کیست؟

پزشکی که به عنوان یک انسان فرهیخته و قابل اعتماد سالها عهده دار پرورش و تحصیل محمدرضا پهلوی بوده، به ایران و پارسی مهر فراوان می ورزیده، به ویژگی های انسانی توجه و دقت داشته، از تبعیض های دینی قومی و نژادی بیزار بوده و به سبب تسلط بر زبانهای خارجی به عنوان سفیر و نماینده ایران در کشورهای مهم خارجی زمان خود نه تنها به ایران که به جامعه جهانی خدمت کرده است.

اتفاقی جالب

دکتر صوتی کتاب دستنویسی را در زمان حکومت پهلوی می خرد و سپس می فهمد خاطرات مربوط به دوران خدمت دکتر قاسم غنی به عنوان سفیر ایران در مصر است. از این رو که مهمترین ماموریت وی پیشگیری از جدایی شهبانوی وقت، فوزیه از شاه بوده و برخی مسایل مربوط به خصوصیات شاه و خانواده وی و اطرافیانش در آن یاد شده از بروز وجود این کتاب خودداری می شود. دکتر صوتی ننوشته که چرا این کتاب سیو چند سال پس از سرنگونی پهلوی منتشر شده اما به هر حال دیباچه استاد روانشاد دکتر باستانی پاریزی بسیار بر درک و فهم کتاب افزوده است.

درسی برای امروزی ها

دکتر قاسم غنی با وجود نقاط ضعفی که در شخصیت وی گهگاهی مشهود بوده است به عنوان یک نماینده و سفیر شایسته ایرانی در بسیاری از موارد هنوز هم می تواند سرمشق سفیران، دیپلماتها و نمایندگان ایران در خارج از کشور باشد. خاطره نویسی دقیق وی نشان می دهد که چگونه گزینش انسانهای فرهیخته و عاشق ایران در خارج از کشور باعث تداوم آشنایی بزرگان سیاسی و فرهنگی کشورهای خارجی با پارسی و ایران می شود و چگونه با کارهای ساده ولی موثر می شود تصویر خوبی از ایرانی در ذهن دیگران پدید آورد: نکته ای که شاید امروزی ها کمتر به آن به عنوان یکی از تیترهای ماموریت خود توجه می کنند.

خواندن این کتاب به ویژه برای صاحبان قدرت سیاستمداران و بخصوص کارکنان سفارتی و امور خارجه می تواند آموزنده باشد. دکتر غنی با ذکر درستی از مشکلات مهم شاه ایران در دربار و خاندان و تکیه بی جای وی به اخبار دسته دوم و سوم از وضع کشور و مردم، و فساد گسترده دربار و مجلس و دولت، تصویری از بی سیاستی مداوم حکومتهای ایران در داخل و خارج را به دست می دهد. از سوی دیگر مسایل مرتبط با آغازغصب فلسطین، کاستی های پرشمار ملک فاروق حاکم وقت مصر و متلاشی شدن حکومت چندین و چند ساله خاندان وی به سبب بی کفایتی و بی اخلاقی های وی، سرسختی انگلیسی ها برای تداوم استکبار خود در منطقه و مسخ بودن خود دکتر غنی در فرهنگ آمریکایی، وضعیت اجتماعی طبقه اشرافی مصر و شاید همه دیپلماتهای آن زمان بر جذابیت کتاب می افزاید. متن کامل نامه این سرسپرده ادبیات پارسی و موسیقی ایرانی به کلنل وزیری از جذاب ترین بخشهای این کتاب به شمار می آید. تلاش نامبرده برای افزایش تسلط خود بر زبان عربی، تلاش برای ترجمه چند کتاب پارسی به عربی، تلاش برای شناساندن پورسینا به عنوان یک دانشمند ایرانی و… از فعالیتهای مهم وی در مدت حضور یک ساله در مصر بوده است.

چند جمله از کتاب

–          به فول آناتول فرانس: دو چیز شما زنها را در چشم مردان زیبا و جذاب قرار داده: تمدن که به شما لباس پوشاند و مسیحیت که شما را معصیت قرارداد.

–          حقارت بشر و روح بشر را باید در همین طبقات معروف به بزرگان و خواص سیر کرد.

–          ایرانی وظیفه شناس نیست. تن و دل به کار نمی دهد. ..بسیار پرتوقع، کله خر و طماع و مادی و فاسد شده. روح از میان رفته….مخصوصا طبقه پارازیت نوکرمآب.

–          ملک فاروق باید اصلاحات کند با قشون و پلیس کار پیش نمی رود. مردم بدبختند و روز به روز او منفورتر می شود. همه به او بد می گویند. زندگی درونی اش خراب، دو سه نفری هم که نفع آنها در این است که سر کار بمانند او را اغفال می کنند.

–          تهران نقشه و پلان، نه در سیاست خارج دارد نه در سیاست داخلی. همان هرج و مرج و هرزگی مجلس و غیره است.

–          دختر جوان فرنگی امروز… همه میلش این است که مردی پیدا شود که او را دوست بدارد، زندگی او را مرتب کند، محیط اجتماعی برای او تهیه کندو او محاط شود به جماعتی جوانان و مردان که همه او را دوست بدارند و اطراف او ور بروند ولی او با همه بازی کند و از همه استفاده ببرد و به ریش همه بخنددو…

–          امیر عبدالله (عراق) غلام انگلیزهاست. هر چه گلوب انگلیزی بگوید همان است. فرقش با ابن سعودی این است که ابن سعود دوست انگلیزهاست نه نوکر.

–          وزارت امور خارجه بسیار خراب و بی سامان است. به طور کلی اعضا و اجزای آن بی سواد و بی اطلاع و ابدا شایستگی کار خود را ندارند، جز خیلی خیلی معدودی که آنها هم کاری نمی توانند از پیش ببرند.

–          (پس از ذکر صفات خوب شاه وقت ایران ) با کمال افسوس محاط به مردمان حقیر کوچک نفس و گاهی هنگامه جو و بد نیت هستند که هر سری سودایی دارد و القای شبهات مختلف و بیرون آوردن امور از محور طبیعی خود….در کسان خانواده سلطنت اشرف پهلوی همه کاره است، نفوذ غریبی در برادر تاجدار خود دارد.

–          ایرانی ها به طور کلی مردمان خوبی هستند ولی طبقه حاکم آن مخصوصا آنهایی که از حیث شغل رسمی نوکر حکومت هستند مردمانی نوعا فاسد، دزد و حقه باز و شیادند. از وزیر و معاون و مدیر بگیریم تا وکیل و روزنامه نویس و…

–          از طرف دیگر باید تصدیق کرد که اگر وکلای مجلس مردمان خوبی بودند و جهل و نادانی جامعه کمتر بود و اشخاص صالح برگزیده می شدند با همین قانون اساسی با داشتن نواقص می توانستیم پیش برویم…

این کتاب توسط نشر علم به چاپ رسیده است.