زندگی پر از تغییرات غیر قابل پیش بینی است. برخی به انگیزه‌های افراد اضافه می‌کنند و با هیجان مثبت همراه هستند و بعضی با استرس زیاد، نگرانی و افت سلامتی همراهند.

استرس یک پاسخ غیرارادی از لحاظ هیجانی، ذهنی و جسمی نسبت به وقایع و چالش‌های زندگی است. برخی از چالش های بزرگ برای کودکان و نوجوانان عبارتند از:

– تغییر مدرسه

– تغییر برنامه های روزمره

– تغییر در خانه و خانواده مانند اسباب کشی

– مشکلات کاری والدین

– نگرانی در مورد سلامتی یا احتمال مرگ یکی از عزیزان

مشکل بزرگ این است که کودکان و نوجوانان برای این که از عهده استرس خود بربیایند، از بزرگسالان کمک نمی‌گیرند و حتی گاهی آن را پنهان می‌کنند و برخی از آنها اصلا هنوز استرس را نمی‌شناسند.

چگونه متوجه استرس در کودکان و نوجوانان شویم؟

علائم استرس زیاد در این گروه سنی که نشان می‌دهد به کمک بزرگسالان نیاز دارند به شرح زیر هستند:

– زود از کوره در رفتن کودک یا افزایش خشونت در نوجوانان

– اختلال خواب مانند خواب نرفتن از ترس یا کابوس دیدن

– زمان بیشتری را در تنهایی به سر بردن و فاصله گرفتن از اعضای خانواده

– افت تحصیلی یا بروز مشکلات انضباطی در مدرسه

– شکم درد یا سردرد مکرر

– افزایش رفتارهای لجبازی و یکدندگی

علائم استرس در کودکان و نوجوانان بر اساس سن، شخصیت و مهارت‌های کنترل استرس در آنها بسیار متفاوت است.

در برابر لجبازی کودکان چه واکنشی نشان دهیم؟

کودکان تقریباً هیچ کنترلی روی زندگی خود ندارند. زمان و نوع غذا خوردن، زمان خواب، حتی لباس و تقریباً همه زندگی آنها در کنترل بزرگسالان است. آنها تلاش می‌کنند کاری کنند که واکنش دلخواه خود را از بزرگسالان بگیرند. تنها کنترلی که بزرگسالان برای آنها باقی می‌گذارند، نه گفتن است.

علت لجبازی کودکان و نوجوانان را به دو دسته می‌توان تقسیم کرد:

۱- جلب توجه والدین یا به دست آوردن آنچه دوست دارند

۲- خستگی‌ ذهنی کودک به او اجازه نمی‌دهد بین هیجان‌ها و رفتارهایش تعادل ایجاد کند.

اگر کودکی لجبازی می‌کند، بزرگسالان باید نکات زیر را در نظر بگیرند:

– توقعات خود از کودک را به صورت مثبت بگوییم. به او بگوییم انتظار داریم چه کار انجام دهد نه این که چه کار انجام ندهد

– واکنش نشان ندهیم بلکه رفتار مستقل بروز دهیم. لجبازی یک کودک تشنه واکنش و هیجان ماست. ما نباید به اندازه کودک خشم و هیجان نشان دهیم. در مقابل باید نفس عمیق بکشیم، خودمان را آرام کنیم. بدون قضاوت کردن هیجان کودک، از او بخواهیم کار درست را که از او انتظار داریم انجام دهد. نباید تسلیم شویم و باید روی انجام کار درست توسط کودک با آرامش پافشاری کنیم

– برخی از لجبازی‌های غیرخطرناک آنها را نادیده بگیریم

– به همه چیز گیر ندهیم. کودک در هر برهه زمانی توانایی تمرکز روی همه موارد را ندارد. در هر دوره زمانی روی اصلاح دو سه مورد رفتاری تمرکز کنیم

چه کار کنیم که استرس کودکان در زمان‌های پراسترس کمتر شود؟

۱- تغییرات در زندگی روزمره را برای آنها توضیح دهیم

۲- زمانی که یک کاری انجام می‌دهیم و کودک مجبور نیست در چشم‌مان نگاه کند، او را دعوت به صحبت کنیم مانند موقع آشپزی. طوری سوال کنیم که بیشتر کودک صحبت کند نه ما.

۳- او را تشویق کنیم کارهای خود را تا حد امکان مانند پیش از زمان استرس پیش ببرد

۴- هر جا که امکانش هست به کودک یا نوجوان قدرت انتخاب بدهیم و از دخالت و قضاوت خود بکاهیم

۵- یک شوخی یا جوک می‌تواند به کاهش استرس بسیار کمک کند. بیشتر بخندیم

۶- سعی کنیم در ساعات منظم و مناسب غذا بخوریم و بخوابیم. خواب خوب و تغذیه سالم برای کنترل استرس مهم هستند

۷- تنفس عمیق را در خانواده همه با هم تمرین کنیم. نفس عمیق کشیدن در کنترل استرس بسیار موثر است

۸- با آغاز مدرسه آنها، فرصت را غنیمت بدانیم و از آموزگار وی بخواهیم اگر مشکلی در رفتار کودک وجود دارد، به شما اطلاع دهد

۹- سلامت روان والدین قدم نخست در کنترل استرس کودکان و نوجوانان است. اول خودمان برای سلامت روان خودمان تلاش کنیم و با یک روان‌شناس مشورت کنیم